به گزارش خبرگزاری«حوزه»، این کارگاه تخصصی با هدف آشنایی محققان با «ملاک‌های داوری مقالات علمی پژوهشی»، «فرآیند داوری مقالات علمی از زمان ارسال مقالات تا بررسی» و نیز «موانع و مشکلات عدم پذیرش مقالات توسط داوران» برگزار شد.
دانشیار دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام) در ابتدای این کارگاه تخصصی با بیان این که متأسفانه در برخی از موارد داوری در مقالات علمی- پژوهشی تا حدودی سلیقه‌ای است، ابراز داشت: ممکن است همه محورهای فرم داوری مقاله، طبق استاندارد بررسی نشود؛ لذا در این میان مقاله‌ای در یک مجله رد و در مجله‌ای دیگر جواب مثبت می‌گیرد.
وی با اشاره به دخالت آشنایی و تعارفات در پذیرش مقالات علمی، اظهار داشت: گرچه شرط اصل داوری یک مقاله، حذف نویسنده از مقاله است؛ اما در عین حال ممکن است، داور از طرق مختلف بداند نویسنده مقاله کیست.
دکتر دانشگر، یادآور شد: در برخی از موارد نیز کسی که در مجلات، مسئول توزیع مقالات است، چون با روحیه داورها آشناست، بعضی از مقالات سفارش شده را به یک داور آسان گیر می دهد؛ لذا در این میان ممکن است، مقاله‌ای ضعیف پذیرش شود.
وی در ادامه به ارائه توضیحی در رابطه با تقسیم بندی مقالات علمی در داخل کشور پرداخت و اظهار داشت: مقالات علمی- پژوهشی از جمله عرصه‌هایی است که استادان و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها باید در نگارش این نوع مقالات اهتمام داشته باشند؛ اعضای هیأت علمی برای ارتقاء امتیاز، باید دارای مقاله علمی- پژوهشی و یا حداقل علمی- ترویجی باشند.
دانشیار دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام) با بیان این که در مقالات علمی- ترویجی، ممکن است مطلب تازه و جدیدی عنوان نشود، ابراز داشت: مجلات علمی- تخصصی نیز از ارزش علمی بالایی برخوردار نبوده؛ در این میان نگاشت‌های عادی و معمولی نیز به روزنامه‌ها و گاهنامه‌ها اختصاص دارد.
دکتر دانشگر در ادامه به مراحل دریافت مجله علمی- پژوهشی از کمیسیون مجلات پژوهشی وزارت علوم و مراحل ارسال مقاله به مجلات تا تحویل آن به استاد داور، اشاره نمود و خاطرنشان کرد: پس از تحویل مقاله به فصل‌نامه و بررسی در هیأت تحریره، مقاله جهت ارزیابی به داور ارسال شده و هنگامی که مقاله را به داور می‌دهند، اول نام نویسنده را حذف می‌کنند.
استاد دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام) افزود: در بعضی از دانشگاه‌ها به خاطر بحث مالی و سخت بودن جمع شدن اعضای هیأت تحریریه، خود سردبیر کار اعضای هیأت تحریریه را انجام می‌دهد.
وی با اشاره به این که نگاه به ساختار مقاله دریافتی، نخستین رویکرد یک داور علمی است، اظهار داشت: بحث نوع و تازه بودن مطلب، مهمترین چیزی که در مقاله علمی- پژوهشی مورد داوری قرار می‌گیرد.
استاد مؤسسه زبان و فرهنگ شناسی المصطفی با بیان این که چکیده، کلید واژگان، مقدمه، متن اصلی مقاله، نتیجه گیری و فهرست منابع و ضمایم از مهمترین مؤلفه‌های ساختاری مقاله علمی- پژوهشی است، گفت: توجه به روش انتخابی محقق در رسیدن به نتیجه، و همچنین نوع نتیجه، از مهمترین رویکردهای داوری مقاله علمی به شمار می‌رود.
دکتر دانشگر، پویایی و زنده بودن مقاله را در گرو گویایی هرچه تمام‌تر چکیده عنوان کرد و اذعان داشت: چکیده در واقع حیات یک مقاله بوده، داور در گام نخست به چکیده و در مرحله بعد به نتیجه می‌نگرد.
استاد مؤسسه زبان و فرهنگ شناسی المصطفی با اشاره به این که کلیدواژگان، کلمات اصلی یک مقاله هستند، ابراز داشت: مقدمه بستری برای مطلب اصلی بوده، هر مقاله به نوعی طرح سؤال برای بیان پاسخگویی است.
وی به اهمیت نتیجه‌گیری در مقالات علمی اشاره نمود و خاطرنشان کرد: نتیجه‌گیری را نباید به عرصه‌ای برای طرح مطالب تازه اختصاص داد؛ بلکه مطلب تازه در متن اصلی ذکر می‌شود.
سخنران این نشست علمی به محدودیت‌های ساختار مقاله در مقایسه با کتاب اشاره نمود و با بیان این که مقاله باید طبق ساختار مشخص شده، نگاشته شود، اظهار داشت: تمام کار اصلی محقق در متن اصلی بوده، تمام ارجاعات، نقل قول‌ها، مطالب و نتیجه‌گیری‌های جزئی در این بستر می‌آید.
وی با اشاره به این که در مقاله علمی، باید از بیان نقل قول‌های متوالی پرهیز نمود، تصریح کرد: محقق و پژوهشگر باید خود را از ذکر نقل قول‌های طولانی رها کند؛ نقل قول غیر مستقیم(مطلب از شخص دیگری باشد، ولی انشاء از آن نویسنده مقاله) در تنوع بخشی به مقاله بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
دانشگر، تناسب تنظیم محورهای اصلی مقاله(چکیده، کلید واژه، مقدمه، متن اصلی، نتیجه گیری و فهرست مطالب) از لحاظ کمی و کیفی را مهم ارزیابی نمود و اذعان داشت: محورهای اصلی مقاله باید باهم ارتباطی ناگسستنی داشته باشند، به گونه‌ای که اگر یک صفحه یا پاراگرافی حذف شود، انسجام مقاله به هم نخورد.
استاد مؤسسه زبان و فرهنگ شناسی المصطفی، رعایت اصول پژوهشی به ویژه از بعد روش شناسی را از دیگر مؤلفه‌های مهم ارزیابی ذکر کرد و گفت: در تبیین مقاله باید از یک روش، اعم از روش‌های تحقیق میدانی، توصیفی، کتابخانه‌ای و... پیروی نمود.
وی با بیان این که غالب مقالات در رعایت شیوه نگارش (رعایت دستور زبان، جمله‌نویسی، رسایی بیان، رعایت اصول نگارشی و...) دچار مشکل هستند، اظهار داشت: جامعه انسانی همواره مورد هجمه زبان غیر اصیل قرار داشته؛ این امر در نگاشت مقالات نمایان‌تر می‌شود.
دانشیار دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام) ضمن تأکید بر اهمیت توانایی استدلال و پروراندن مطلب، یادآور شد: کیفیت مقاله از نظر استنادات، مؤلفه مهمی است که خود به ارجاعات درست نقل قول‌های مستقیم و غیر مستقیم وابسته است.
استاد مؤسسه زبان و فرهنگ شناسی المصطفی تازه و بدیع بودن عنوان و مطالب مقاله را از مهمترین مؤلفه‌های ارزیابی مقالات علمی عنوان کرد و ابراز داشت: حتماً باید در مقاله‌های علمی- پژوهشی، مطلب تازه و نویی بیان شود.
وی نحوه تنظیم منابع و فهرست مطالب و مآخذ را از دیگر بسترهای مورد توجه ارزیابان ذکر نمود و تصریح کرد: باید ضمن رعایت چارچوب تعیین شده، فهرست منابع با منابع داخل متن همخوانی داشته باشد؛ در مقالات علمی باید منابع دست اول مورد توجه قرار گیرد.
دکتر دانشگر در پایان به اهمیت بحث پیشینه پژوهش اشاره نمود و خاطرنشان کرد: نویسنده باید قبل از شروع نگاشت مقاله، به فعالیت‌های صورت گرفته در این حوزه علمی توجه داشته باشد؛ در این زمینه به جز جستجو در اینترنت و کتابخانه‌ها، باید از افراد صاحب تخصص نیز استعلام نمود؛ زیرا ممکن است آثاری کار شده، ولی هنوز چاپ نشده باشد.
